Dr. Hesabi استاد دکتر سیدمحمود حسابی در سال ???? (هـ. ش) از پدر و مادر تفرشی، در تهران زاده شد. پس از سپری کردن چهار سال از دوران کودکی در تهران، به همراه خانواده (پدر، مادر و برادر) عازم شامات شدند. در هفت سالگی، تحصیلات ابتدایی خود را در بیروت، با تنگدستی و مرارت های دور از وطن در مدرسه کشیش های فرانسوی، آغاز کرد و همزمان توسط مادر فداکار، متدین و فاضله خود (خانم گوهرشاد حسابی) تحت آموزش تعلیمات مذهبی و ادبیات فارسی قرار گرفت. استاد، قرآن کریم را حفظ و به آن اعتقادی ژرف داشت. دیوان حافظ را نیز از بر داشته و به بوستان و گلستان سعدی، شاهنامه فردوسی، مثنوی مولوی و منشأت قائم مقام، اشراف کامل داشت. متن دوم و کامل : سید محمود حسابی دانشمند و از جمله نخستین فیزیک پیشگان ایرانی دوران معاصر است. سید محمود حسابی در سال 1281 (ه.ش), از پدر و مادری تفرشی (سید عباس و گوهرشاد حسابی) در تهران زاده شد. پس از سپری کردن چهار سال از دوران کودکی در تهران, به همراه خانواده (پدر, مادر, برادر) عازم شامات شد. در هفت سالگی تحصیلات ابتدایی خود را در بیروت, با تنگدستی و مرارتهای دور از وطن در مدرسه کشیشهای فرانسوی آغاز کرد و همزمان, توسط مادر فداکار, متدین و فاضله خود (خانم گوهرشاد حسابی) , تحت آموزش تعلیمات مذهبی و ادبیات فارسی قرار گرفت. قرآن کریم را حفظ و به آن اعتقادی ژرف داشت. دیوان حافظ را نیز از برداشته و به بوستان و گلستان سعدی, شاهنامه فردوسی, مثنوی مولوی, منشات قائم مقام اشراف کامل داشت. تحصیلات : شروع تحصیلات متوسطه‌اش مصادف با آغاز جنگ جهانی اول, و تعطیلی مدارس فرانسوی زبان بیروت بود. از این رو, پس از دو سال تحصیل در منزل برای ادامه به کالج آمریکایی بیروت رفت و در سن هفده سالگی لیسانس ادبیات, در سن نوزده سالگی, لیسانس بیولوژی و پس از آن مدرک مهندسی راه و ساختمان را اخذ نمود. در آن زمان با نقشه کشی و راهسازی, به امرار معاش خانواده کمک می‌کرد. همچنین در رشته‌های پزشکی, ریاضیات و ستاره شناسی به تحصیلات آکادمیک پرداخت. شرکت راهسازی فرانسوی که او در آن مشغول به کار بود, به پاس قدردانی از زحماتش, وی را برای ادامه تحصیل به فرانسه اعزام کرد و بدین ترتیب در سال1924 (م) به مدرسه عالی برق پاریس وارد و در سال 1925 (م) فارغ التحصیل شد. همزمان با تحصیل در رشته معدن, در راه آهن برقی فرانسه مشغول به کار گردید و پس از پایان تحصیل در این رشته کار خود را در معادن آهن شمال فرانسه و معادن زغال سنگ ایالت «سار» آغاز کرد. سپس به دلیل وجود روحیه علمی, به تحصیل و تحقیق, در دانشگاه سوربن, در رشته فیزیک پرداخت و در سال 1927 (م) در سن بیست و پنج سالگی دانشنامه دکترای فیزیک خود را , با ارائه رساله‌ای تحت عنوان «حساسیت سلولهای فتوالکتریک», با درجه عالی دریافت کرد. حسابی با شعر و موسیقی سنتی ایران و موسیقی کلاسیک غرب به خوبی آشنایی داشت و در چند رشته ورزشی موفقیتهایی کسب کرد که از آن میان می‌توان به دیپلم نجات غریق در رشته شنا اشاره نمود. پروفسور حسابی به دلیل عشق به میهن و با وجود امکان ادامه تحقیقات در خارج از کشور به ایران بازگشت و با ایمان و تعهد, به خدمتی خستگی ناپذیر پرداخت تا جوانان ایرانی را با علوم نوین آشنا سازد. پایه گذاری علوم نوین و تاسیس دارالمعلمین و دانشسرای عالی, دانشکده‌های فنی و علوم دانشگاه تهران, نگارش ده‌ها کتاب و جزوه و راه اندازی و پایه گذاری فیزیک و مهندسی نوین, وی را به نام پدر علم فیزیک و مهندسی نوین ایران در کشور معروف کرد. حدود هفتاد سال خدمت علمی او در گسترش علوم روز و واژه گزینی علمی در برابر هجوم لغات خارجی و نیز پایه گذاری مراکز آموزشی, پژوهشی, تخصصی, علمی و ..., از جمله اقداماتی ارزشمند به شمار می‌رود که برای نمونه به مواردی اشاره می‌کنیم:
(((دکتر حسابی)))
شروع تحصیلات متوسطه ایشان، مصادف با آغاز جنگ جهانی اول و تعطیلی مدارس فرانسوی زبان بیروت بود. از این رو پس از دو سال تحصیل در منزل، برای ادامه تحصیل به کالج آمریکایی بیروت رفت و در سن هفده سالگی لیسانس ادبیات، در نوزده سالگی لیسانس بیولوژی و پس از آن مدرک مهندسی راه و ساختمان را اخذ کرد. در آن زمان، با نقشه کشی و راهسازی به امرار معاش خانواده کمک می کرد. استاد همچنین در رشته های پزشکی، ریاضیات و ستاره شناسی به تحصیلات آکادمیک پرداخت. شرکت راهسازی فرانسوی که ایشان در آن مشغول به کار بود، به پاس قدردانی از زحماتش، استاد را برای ادامه تحصیل به کشور فرانسه اعزام کرد و بدین ترتیب در سال ???? به مدرسه عالی برق پاریس وارد و در سال ???? فارغ التحصیل شد. همزمان با تحصیل در رشته معدن، در راه آهن برقی فرانسه مشغول به کار شد و پس از پایان تحصیل در این رشته کار خود را در معادن آهن شمال فرانسه و معادن زغال سنگ ایالت «سار» آغاز کرد. سپس به دلیل وجود روحیه علمی، به تحصیل و تحقیق در دانشگاه سوربن، در رشته فیزیک پرداخت و در سال ???? در سن بیست و پنج سالگی دانشنامه دکترای فیزیک خود را، با ارائه رساله ای تحت عنوان «حساسیت سلول های فتوالکتریک» با درجه عالی از بزرگ ترین دانشمند روز جهان، پروفسور فابری دریافت کرد. استاد، با شعر و موسیقی سنتی ایران و موسیقی کلاسیک غرب به خوبی آشنا بود و در نواختن نی، ویولن و پیانو تبحر داشت. فعالیت در سه نسل کاری و آموزش ? نسل استاد و دانشجو، از خدمات ارزنده پروفسور حسابی به شمار می رود و در همین راستا ایشان در سال ???? به عنوان استاد ممتاز دانشگاه تهران شناخته شدند.
استاد به چهار زبان زنده دنیا فرانسه، انگلیسی، آلمانی و عربی مسلط بودند و به زبان های سانسکریت، لاتین، یونانی، پهلوی، لاتین، یونانی، اوستایی، ترکی، ایتالیایی و روسی اشراف داشتند و زبان های باستانی را در تحقیقات خود به خصوص در امر واژه گزینی فارسی در برابر لغات بیگانه به کار می بردند.
پروفسور حسابی، به ایران، فرهنگ و ادب، اعتقادات سنتی و مذهبی این سرزمین عشق می ورزید و گذشته از سفر به کشورهای مختلف جهان، به سراسر ایران سفر کرده بود، و از سفرهای پربار داخلی و خارجی خویش، یادداشت ها و سفرنامه های بسیاری به جای نهاد.
در زمینه تحقیق علمی: ?? مقاله، رساله و کتاب از ایشان به چاپ رسیده است. «تئوری بی نهایت بودن ذرات» استاد، در میان دانشمندان و فیزیکدانان شناخته شده است. نشان «اوفیسیه دولالژیون دونور» و همچنین نشان «کوماندور دولالژیون دونور» بزرگ ترین نشان های کشور فرانسه به همین مناسبت به ایشان اهدا شده است. استاد تنها دانشجوی ایرانی اینشتین بوده و در طول زندگی، با دانشمندان تراز اول جهان نظیر: شرودینگر، بورن، فرمی، دیراک، بوهر و... و با فلاسفه و ادبایی همچون، آندره ژید، برتراند راسل و... تبادل نظر داشت. ایشان در سال ???? از سوی جامعه جهانی به عنوان «مرد اول علمی جهان» برگزیده شد و در کنگره شصت سال فیزیک ایران که در سال ???? برگزار شد به عنوان پدر علم فیزیک و مهندسی نوین ایران ملقب گردید. پروفسور حسابی در ?? شهریور ???? در بیمارستان دانشگاه ژنو، به هنگام معالجه قلبی بدرود حیات گفت. مقبره استاد، بنا به خواسته ایشان در زادگاه خانوادگی، در شهر دانشگاهی تفرش قرار دارد .
کلمات کلیدی:
